به مناسبت تولد ورزشگاه استمفوردبریج / فراتر از یک ورزشگاه
قسمتی از نقشه لندن در دهه 1890 میلادی؛ استمفوردبریج در نقشه با کادر قرمز رنگ مشخص شده است
در سال 1904 دو برادر تاجر با نام های هنری آگوستوس (گاس) میرز و جوزف میرز از راه رسیدند و استمفوردبریج را به همراه زمین های اطرافش خریداری کردند. آن ها سودای جدیدی در سر داشتند، هدف این دو میزبانی از ورزش جدیدتری بود که عاشقش شده بودند؛ فوتبال! ورزشی که آوازه محبوبیتش شمال و مرکز انگلستان را به طور چشمگیر فراگرفته بود و میزان علاقمندان به آن در پایتخت انگلستان نیز به سرعت در حال رشد بود. به همین جهت مالکین جدید تصمیم به گسترش استمفوردبریج و تبدیل آن به یک استادیوم کامل فوتبال گرفتند و به همین منظور، معمار اسکاتلندی معروف استادیوم های فوتبال، آرچیبالد لیچ را به خدمت گرفتند. درباره شهرت و آوازه لیچ، همینقدر بدانید که صحبت درباره وی نیاز به مقاله ای مفصل و جداگانه دارد چرا که او را پدر معماری استادیوم های فوتبال در انگلستان می دانند. اولدترافورد، آنفیلد، هایبوری، گودیسون پارک، وایت هارلین و بسیاری دیگر از ورزشگاههای نامدار انگلستان از جمله آثار اوست.
برای تبدیل استمفوردبریج به یک ورزشگاه فوتبال، طراحی و تهیه نقشه جدیدی آغاز شد و سکوهای تماشاگران به ظرفیتی بالغ بر 100,000 نفر گسترش یافت تا این ورزشگاه به عنوان دومین استادیوم بزرگ فوتبال انگلستان پس از استادیوم سابق کریستال پالاس- که محل برگزاری فینال های جام حذفی در آن دوران بود- شناخته شود. یکی از ویژگی های به خصوص اثر جدید آرچیبالد لیچ، ساخت جایگاه شرقی سرپوشیده استمفوردبریج به طول 120 یارد بود که دارای سقف شیروانی بود.
پس از این تغییرات گسترده که استمفوردبریج را تبدیل به یکی از بهترین ورزشگاه های آن زمان نموده بود، برادران میرز به باشگاه فولام که در همان نزدیکی قرار داشت مراجعه کرده و پیشنهاد اجاره ورزشگاه را به آنان دادند. اما عدم توافق با مسئولان فولام موجب شد تا میرزها خود به فکر تاسیس باشگاهی جدید بیفتند. باشگاه جدیدی که در دهم ماه مارس 1905 متولد شد، چلسی نام داشت و این خود برگرفته از نام محله ای در همسایگی استمفوردبریج بود.
عکسی از اولین تیم چلسی در سال 1905؛ ایستاده از سمت چپ، جوزف میرز و گاس میرز
باشگاه تازه تاسیس با استقبالی فراتر از انتظار مواجه شد و حمایت شصت هزار تماشاگر را در اولین سال حضور چلسی به همراه داشت تا در نهایت این تیم دو سال پس از تاسیس، خود را به لیگ دسته اول انگلستان برساند. استمفوردبریج طی سال های 1920 الی 1922 به مدت سه سال میزبان فینال جام حذفی نیز بود و آخرین ورزشگاهی به شمار می رود که پیش از احداث ویمبلی، امکانات و ظرفیت میزبانی دیدار فینال جام حذفی را داشت. همچنین در سال 1935، حضور 82905 نفر در استمفوردبریج طی دیدار چلسی مقابل آرسنال ، رکورد بیشترین حضور تماشاگر در لیگ انگستان را شکست که تا به امروز دومین رکورد حضور تماشاگران در ورزشگاه برای یک بازی لیگ در انگلستان به شمار می رود. در عرصه ملی نیز استمفوردبریج بارها صحنه برگزاری دیدارهای رسمی و تدارکاتی تیم ملی انگلستان بود که این روند تا پس از جنگ جهانی دوم ادامه داشت.
سمت راست: عکسی از جمعیت حاضر در استمفوردبریج در سال 1913 / سمت چپ: نمای ورزشگاه از بالا در همان سال ها
(برای نمایش در سایز اصلی روی عکس کلیک کنید)
اما نام استمفوردبریج از کجا می آید؟ این نام در تاریخ انگلستان دارای اهمیت و مفهوم زیادی برای مردم آن کشور است، زیرا یاد آور پیروزی های انگلیسی ها مقابل وایکینگ ها در منطقه یورکشایر و در قرون وسطی می باشد. اما نامگذاری ورزشگاه چلسی هیچ ارتباطی با این وقایع نداشته و تنها تحت تاثیر نام ها و نشانه های محلی و بومی در غرب لندن، انتخاب شده است.
نقشه های موجود از قرن هجدهم نشان می دهند که در منطقه جاده فولام و جاده کینگ در جنوب ورزشگاه کنونی، رود کوچکی به نام "نهر استنفورد" قرار داشت که در طول مسیر راه آهنی که اکنون در موازات جایگاه شرقی تماشاگران استمفوردبریج دیده می شود، جریان داشته و به سمت رودخانه تایمز سرازیر می شده است. در محل عبور این نهر از روی دو جاده فولام و کینگ، پل های کوچکی قرار داشتند که با نام استنفوردبریج (پل استنفورد) خوانده می شدند که به مرور زمان و احتمالاً به دلیل علایق وطن پرستانه مردم منطقه، نام آن ها به استمفوردبریج تغییر یافت. نام ورزشگاه ساخته شده در آن منطقه نیز از همین نام گرفته شده است.
نمایی از استمفوردبریج در دهه 1920 میلادی
(برای نمایش در سایز اصلی روی عکس کلیک کنید)
استمفوردبریج از زمان تاسیس باشگاه چلسی تا دهه 1930 از لحاظ ظاهری تا حد زیادی بدون تغییر مانده بود و تنها در سال 1918 همان جایگاه شرقی مقداری گسترش یافته بود اما در سال 1933 در بخشی از ضلع جنوبی ورزشگاه نیز سقف شیروانی احداث شد. این جایگاه که قسمتی از سکوهای جنوب شرقی را پوشش می داد، بعدها با نام مستعار Shed End معروف شد. از قضا، این جایگاه کوچک نه با هدف فوتبال، بلکه با هدفی برای ورزشی دیگر احداث شده بود. داستان از این قرار است که ماموریت احداث پوشش جدید که توسط آرچیبالد لیچ طراحی شده بود، بر عهده انجمن مسابقات سگ های شکاری قرار گرفت که به مدت چند دهه مسابقات خود را در حاشیه زمین چمن استمفوردبریج برگزار می کردند. به همین منظور، حصاری برای ایجاد مسیر جداگانه جهت برگزاری مسابقات سگ های شکاری به دور زمین چمن کشیده شد. جایگاه "shed end" نیز به عنوان محلی برای جمع شدن دلال ها و مشتریان شرط بندی در این مسابقات ساخته شد.
حال ببینیم نام "shed end" از کجا آمد؟ 30 سال پس از تاسیس این جایگاه، نامه ای سرگشاده از سوی یک هوادار چلسی با نام "کلیف وب" منتشر شد که پیشنهاد نامگذاری جایگاه جنوبی را داده بود. نام پیشنهادی وی "The Shed" بود. در آن سال ها که نام گذاری یکی از جایگاه های استادیوم های فوتبال به عنوان محلی برای حضور پرشورترین و متعصب ترین هواداران باشگاههای مختلف انگلیسی در حال رونق گرفتن بود، این پیشنهاد هم توسط سایر هواداران چلسی مورد استقبال قرار گرفت و از آن روز این نام را برای جایگاه مربوطه انتخاب کردند. پس از بازسازی و تکامل جایگاه جنوبی استمفوردبریج در سال های آینده نام آن به "shed end" تغییر یافت. پرشورترین و متعصب ترین هواداران چلسی از گذشته تا به امروز، همواره در این قسمت از ورزشگاه حضور می یافتند. این شور و اشتیاق گاهی به حدی می رسید که با هجوم هواداران احساساتی به زمین و برهم خوردن نظم بازی ها همراه می شد، هوادارانی که در دهه های 60 و 70 میلادی یکی از پرشورترین و گاهی جنجالی ترین گروه از هواداران انگلیسی را تشکیل می دادند. این مسئله به گونه ای پیش رفت که باشگاه نهایتاً برای کنترل آنان به ساخت حصاری الکتریکی در مقابل جایگاه "The Shed" روی آورده بود.
سمت راست: جمعیت حاضر در استمفوردبریج در دیدار تیم های چلسی و آرسنال سال 1935 که 82905 نفر تماشاگر داشت (به تماشاگران نشسته بر بالای تابلوهای تبلیغاتی دقت کنید)
سمت چپ: انتقال پسری جوان روی دست جمعیت به جلوی سکوی تماشاگران در دیدار چلسی و آرسنال
در سال 1939 تصمیم گرفته شد تا ظرفیت سکوی تماشاگران در بخشی از ضلع شمالی ورزشگاه افزایش یابد و در یک طرح غیر معمول، طبقه دومی به صورت سرپوشیده در مجاورت جایگاه شرقی و بر روی سکوها در نظر گرفته شد که این بار هم آرچیبالد لیچ طی فرآیند طراحی این پروژه مشارکت داشت و جزو آخرین آثاری بود که در زمان حیاط وی کلید خورد. با آغاز جنگ جهانی دوم ساخت و اتمام پروژه با تاخیر مواجه شد و در نهایت بازگشایی این جایگاه جدید در قسمت شمال شرقی استمفوردبریج مصادف بود با پایان جنگ جهانی در سال 1945.
به گفته برخی از افرادی که تجربه حضور در طبقه دوم این جایگاه را داشته اند، به هنگام عبور قطار از مسیری که در پشت این جایگاه می گذشت، سازه طبقه دوم دچار لرزش و تکان های محسوسی می شد. با این وجود، طبقه دوم به مدت 30 سال به حیات خود ادامه داد تا اینکه پس از تاسیس جایگاه شرقی بزرگ در سال 1975، آن را تخریب نمودند.
دیدار دو تیم چلسی و دینامو مسکو در ورزشگاه استمفوردبریج، سال 1945
در دهه های 60 و 70 میلادی یکی از موفق ترین دوران های تاریخ چلسی فرا رسید. آغاز این روند موفقیت آمیز، مسئولان باشگاه را بر آن داشت تا ورزشگاهی که دیگر فرسوده و قدیمی به شمار می رفت را جانی تازه دهند. در سال 1965 بررسی ها برای برنامه ریزی و ساخت جایگاه جدیدی در ضلع غربی استمفوردبریج صورت گرفت که در نهایت منجر به احداث اولین جایگاه مجهز به نیمکت برای هواداران چلسی شد. این اولین باری بود که ساختار استمفوردبریج از سال 1905 به بعد از پایه تغییر می کرد. این سازه جزو آخرین سقف های ستون دار در عصری به شمار می رفت که ساخت سقف های معلق و بدون ستون در دستور کار مهندسین قرار گرفته بود.
ادامه روند موفقیت آمیز چلسی از یک سو و فرسوده شدن جایگاه شرقی ورزشگاه که بیش از 60 سال از عمر آن می گذشت از سوی دیگر، موجب شد تا مدیران باشگاه افکار جاه طلبانه ای را برای بازسازی کامل استمفوردبریج و تبدیل آن به ورزشگاهی چشم نواز در سر داشته باشند. هدف آن ها ساخت ورزشگاهی 60 هزار نفری، سرپوشیده و تماماً مجهز به صندلی بود و اولین قدم برای این کار، ساخت جایگاه شرقی جدید استمفوردبریج بود.
ماکتی از طرح پیش بینی شده برای بازسازی استمفوردبریج در سال 1971
پروژه جدید برای باشگاه در زمان بسیار بدی آغاز شد. چلسی به تازگی از عهده پرداخت هزینه های بازسازی قبلی بر آمده بود و پشتوانه مالی چندانی برای پروژه ای بزرگ نداشت. در عین حال این اقدام با تصمیمات اشتباهی همراه شد که از جمله آن می توان به انتصاب معماران بی تجربه در ساخت ورزشگاه اشاره کرد. در اوایل دهه 70 میلادی اقتصاد انگلستان در سراشیبی سقوط قرار گرفت و یکی پیامدهای آن گرانی و کمبود مصالح بود که در این میان با تاخیر زیاد و تعلل کارفرمایان، هزینه های ساخت ورزشگاه به طور سرسام آوری افزایش یافت و در نهایت جایگاه شرقی جدید، بسیار دیرتر از موعد و با بودجه ای بسیار بیشتر از مبلغ پیش بینی شده به اتمام رسید، از سوی دیگر جایگاه شرقی قدیمی در نزد هواداران چلسی از محبوبیت خاصی برخوردار بود و در طی مدت بازسازی، عدم حضور تماشاگران در این قسمت از ورزشگاه ضربه اقتصادی قابل توجهی بر پیکره باشگاه وارد نمود. مجموع این عوامل، دست در دست هم داد و باشگاه را به زانو در آورد. ستاره های تیم فروخته شدند و در سال 1975 چلسی توانایی خرید حتی یک بازیکن را نداشت! تیم اصلی چلسی تنها 15 بازیکن داشت که پیرترین آنها ری ویلکینز 23 ساله بود که او نیز علی رغم مخالفت خود، به منچستر یونایتد فروخته شد و چلسی که در سال 71 قهرمان جام در جام اروپا (جام برندگان) شده بود، ظرف مدت چهار سال پس از آن به لیگ دسته دوم سقوط کرد و در آستانه ورشکستگی قرار گرفت.
جایگاه شرقی جدید که در سال 1974 بازگشایی شده بود، از لحاظ ظاهری چندان مورد پسند هواداران واقع نشد زیرا از بقیه ورزشگاه بزرگتر بود و سازه ای جداگانه به نظر می رسید. اما از سوی دیگر دید بسیار بهتر و نزدیک به زمین را برای هواداران به ارمغان آورده بود و میدان دید حتی برای تماشاگران حاضر در طبقه های دوم و سوم نیز فوق العاده بود. این جایگاه در حال حاضر قدیمی ترین جایگاه استمفوردبریج به شمار می رود که همچنان پابرجاست.
اوضاع برای چلسی همچنان بد پیش می رفت و باشگاه در اوایل دهه هشتاد به ورشکستگی کامل رسیده بود، مالکان باشگاه برای جلوگیری از انحلال چلسی آن را به فروش گذاشتند تا اینکه در سال 1882 تاجری به نام کن بیتز این باشگاه را با مبلغ تنها یک پوند! از نوه گاس میرز خریداری نمود تا این پایانی باشد بر حضور طولانی خاندان میرز در چلسی.
پس از فروش باشگاه، میرز ادعا کرد که تنها باشگاه را به بیتز فروخته و مشخص شد که همزمان ورزشگاه را به عنوان بدهی به توسعه دهندگان آن فروخته بود؛ دعوا به دادگاه کشیده شد. نبردی تلخ، پر هزینه و سخت به مدت 10 سال برای بازپس گیری ورزشگاه رخ داد و تا مشخص شدن وضعیت بریج، چلسی بی خانمان شده بود! شرکت توسعه دهنده قصد داشت استمفوردبریج را تخریب کرده و آن را تبدیل مجتمع های مسکونی و یا بازار بزرگ کند، این اتفاق هواداران را وحشت زده کرده بود. کن بیتز برای بازی های چلسی ورزشگاه کیو پی آر را اجاره می کرد و خرج های حاصل از اجاره ورزشگاه چلسی را به آستانه انحلال رسانده بود. بیتز کمپینی برای کمک مالی و معنوی به نام "save the bridge" تشکیل داد. اوضاع غریبی بود، ورزشگاهی که تا یک دهه قبل خانه ای امن و پرشور و لبریز از هوادارا برای چلسی بود، اکنون تبدیل به ویرانه ای سوت و کور شده بود که بین مدعیانش دست به دست می شد. در اوایل دهه 90 میلادی، سقوط بازار املاک در انگلستان به کمک چلسی آمد و توسعه دهندگان مجبور به اعلام ورشکستگی شدند تا در نهایت دادگاه در سال 1992 رای به ماندن بریج برای چلسی بدهد. استمفوردبریج بار دیگر چلسی را در آغوش کشید تا همچنان یار همیشگی باشگاه به شمار رود. بدهی های باشگاه به تدریج پرداخت شد و بیتز تصمیم گرفت استمفوردبریج قدیمی و فرسوده را تبدیل به خانه ای مجلل در شان باشگاهی بزرگ نماید چرا که سکوهای ضلع شمالی و جنوبی ورزشگاه هنوز متعلق به حدود 90 سال پیش همزمان با تاسیس باشگاه بود! به همین منظور در سال 1993 پروژه تبدیل زمین های مخروبه به یک ورزشگاه زیبا با طرح نقشه جدیدی آغاز شد.
استمفوردبریج در دهه 1980 میلادی
بازسازی استمفوردبریج و تبدیل آن به ورزشگاه پیشرفته کنونی، با ساخت جایگاه شمالی جدید آغاز شد. سکوهای ضلع شمالی به طور کامل تخریب شد تا جایگاه دو طبقه مدرنی مهیا شود. این جایگاه در پایان ماه نوامبر 1994 بازگشایی شد و دو سال بعد به نام جایگاه " Matthew Harding " نامگذاری شد. اما متیو هاردینگ که بود؟ او نه فوتبالیست بود و نه مربی. در سال 1996 نایب رئیس باشگاه چلسی در سانحه سقوط هلیکوپتر کشته می شود. او کسی بود که استمفوردبریج به واسطه وام های وی توانست روند بازسازی را سریعاً و بدون توقف به پیش ببرد و سهم بسزایی در ساخت ورزشگاه امروزی داشت. به پاس زحماتش، اکنون جایگاه شمالی استمفوردبریج را با نام او می شناسند.
قدم بعدی توسعه بریج، ساخت جایگاه جنوبی جدید بود که ساخت آن پس از پایان فصل 1994-93 آغاز شد. به دلیل طولانی بودن این پروژه، به مدت دو فصل از صندلی های موقت برای حضور تماشاگران در جایگاه نیمه کاره استفاده می شد. برای این پروژه در کنار ساخت جایگاه، همزمان ساخت هتل چهارستاره، آپارتمان ها و پارکینگ زیرزمینی و چند فروشگاه و کافه در دستور کار قرار داشت. در نهایت در سال 1998 ساخت تمامی این بخش ها به پایان رسید و جایگاه جنوبی هواداران متعصب چلسی معروف به " Shed End " رسماً افتتاح شد.
سمت چپ: جایگاه "shed end" در دهه 1970 میلادی / سمت راست: جایگاه "shed end" امروزی
(برای نمایش در سایز اصلی روی عکس کلیک کنید)
آخرین قسمت از داستان بازسازی استمفوردبریج، ساخت جایگاه غربی جدید بود. هرچند که روند ساخت این جایگاه نیز به دلیل بروز اختلاف با شوراهای محلی، با تاخیری دو ساله همراه شد، اما باشگاه چلسی از این مانع نهایی نیز عبور کرد تا سرانجام بزگترین جایگاه استمفوردبریج با ظرفیت نزدیک به 13,500 نفر افتتاح شود. این بخش شامل ساختمان های اداری، سالن های مربوطه و سایر خدمات باشگاه می شد تا در نهایت همزمان با آغاز فصل 02-2001 پروژه بازسازی استمفوردبریج کامل گردد. پروژه ای که با ساخت جایگاه شرقی در سال 1973 پایه گذاری شده بود.
استمفوردبریج کنونی با ظرفیتی بیش از 41,500 هفتمین ورزشگاه بزرگ انگلستان به شمار می رود و تا پیش از ساخت ورزشگاه امارات، بزرگترین آن ها (به جز ویمبلی) در لندن بود. منزلگاه چلسی در 15 سال اخیر تغییرات چندانی به خود ندیده است، اما دیوار معروف Shed که در خارج از محوطه ورزشگاه قرار دارد، از سال 1905 تا کنون همچنان دست نخورده و پابرجاست. این دیوار اکنون در مقابل فروشگاه "مگا استور" چلسی قرار دارد.
دیوار "Shed" تنها قسمت باقی مانده از استمفوردبریج در سال 1905
با وجود اینکه چلسی سی‌امین ورزشگاه اروپا را از لحاظ گنجایش در اختیار دارد، اما در سالیان اخیر از نظر کسب درآمد از طریق هواداران همواره در جمع ده تیم برتر اروپا قرار داشته که نشان دهنده حضور هواداران و حمایت‌های آنها از تیمشان می باشد. این یک دستاورد خوب با توجه به ظرفیت ورزشگاه برای باشگاه چلسی به شمار می‌رود. این آمار تنها برای خرید بلیت نبوده، بلکه برای استفاده از هتل‌ها، رستوران‌ها و دیگر امکانات ورزشگاه نیز می باشد. لازم به ذکر است که بزرگترین موزه در بین تیم‌های انگلستان نیز متعلق به چلسی می باشد که در کنار استمفوردبریج واقع شده است و وجود این موزه نیز سود قابل توجهی را نصیب باشگاه نموده است. آمار ذکر شده نشان از آن دارد که هواداران تیم آبی پوش لندن از حداکثر امکانات و ظرفیت استمفوردبریج نهایت استفاده را می برند و این امر مسئولان چلسی را بر آن داشته تا به فکر گسترش ظرفیت و امکانات بیشتری برای منزلگاه چلسی باشند تا دوست داران باشگاه دسترسی راحت تری به تیم محبوب خود داشته باشند. از همین روی، مدیریت باشگاه طرح بازسازی کامل استمفوردبریج و تبدیل آن به ورزشگاهی یکپارچه و 60 هزار نفره را در دستور کار قرار داد که بر اساس برنامه اعلام شده، کلنگ افتتاح آن در سال 2017 زده خواهد شد تا ورزشگاهی باشکوه با طرحی برگرقته از کلیسای سلطنتی وست مینستر احداث شود. مسئولان چلسی برای ورزشگاه جدید بلند پروازی های خاص خود را خواهند داشت. آنان معبد فوتبال را در غرب لندن می خواهند، میعادگاهی که به مانند الگویی جهانی محبوب فوتبال دوستان باشد. ورزشگاهی که از بیرون به مانند یک غول با صلابت و از داخل همچون خانه ای گرم به نظر آید.
ماکت طرح بازسازی استمفوردبریج برای سال 2017
(برای نمایش در سایز اصلی روی عکس کلیک کنید)
استمفوردبریج از زمان تولدش در سال 1877 تا به امروز راهی بسیار طولانی را پیموده است. هر بار که تا آستانه نابودی و زوال رفته، با چنگ و دندان خود را از مرگ رهانید و حیاتی دوباره یافت. این ورزشگاه برای چلسی و هوادارانش معنایی بسیار بیشتر از یک زمین فوتبال دارد. آن ها استفموردبریج را روح چلسی می دانند. در عصری که بسیاری از باشگاه های قدیمی فوتبال ترجیح می دهند تا به اقلیم جدیدی کوچ نمایند، چلسی به هر نحوی که شده راهی برای ماندن در کنار یار جدانشدنی اش خواهد یافت. استمفوردبریج به عنوان مادری برای چلسی به شمار می رود، چرا که این باشگاه از استمفوردبریج متولد شده است.
لینک ویدئوی استمفوردبریج از آغاز تا به امروز
منبع:طرفداری
